هیچ داروی گیاهی یا گیاه دارویی وجود ندارد که اثربخشی آن بر کوید ۱۹ ثابت شده باشد

آیا از روزهای آغازین شیوع کرونا، دارویی برای درمان آن وجود داشت؟

داروهایی که برای بیماری های ویروسی استفاده می‌شوند در دو دسته قرار می گیرند ، دسته اول داروهای کلی مبارزه با ویروس و دسته دوم داروهای تخصصی یک ویروس ، در روزهای آغازین شیوع کرونا از آن جا که  داروهای خاصی برای بیماری کوید ۱۹ وجود وجود نداشت  درمان تجربی با داروهایی مؤثر بر خانواده کرونا ویروس‌ها مانند ابولا و سارس در دستور کار قرار گرفت و دسته دیگری از داروها که استفاده آن‌ها باعث کاهش عوارض کوید ۱۹ می‌شدند مانند مکمل‌ها و داروهای گیاهی نیز در پروتکل درمانی قرار گرفت.

ازنظر تجربی داروهای گیاهی تا چه اندازه  در درمان کوید ۱۹ مؤثر بودند؟

در طب سنتی  گیاه ” مورد ” به‌عنوان داروی ضدویروس کاربرد دارد، که در درمان بیماری‌های ویروسی مانند تب‌خال از داروهای شیمایی اثربخش‌تر است اما اینکه در مراحل آزمایشی  به‌صورت سیستماتیک وارد خون شده و باعث از بین رفتن ویروس کرونا شود موفقیت آمیز نبوده و در حال حاضر هیچ داروی گیاهی یا گیاه دارویی وجود ندارد که اثربخشی آن بر کوید ۱۹ ثابت شده باشد.

پس هر دارویی که تاکنون برای درمان بیماری کوید ۱۹ مورد استفاده قرار گرفته بر اساس تجربیات پزشکی بوده است؟

برای اینکه دارویی از صفر طراحی شده و برای مصرف بیمار آماده شود  به فرایندی  ۵ الی ۱۰ ساله نیاز است.این در حالی است که طبیعتاً در  همه‌گیری جهانی فرصت کافی جهت تولید داروی اختصاصی برای یک ویروس در اختیار نیست و به‌صورت تجربی اثربخشی داروها سنجیده و تجویز می‌شود که سازمان غذا و داروی آمریکا، داروی رمدسیویر یکی داروهای مؤثر بر کرونا ویروس‌ها را برای استفاده در فاز وخیم بیماری  کرونا تائید کرده است و استفاده از داروی رمدسیویر و فاویپیراویر اثربخشی امیدوارکننده ای در بیماران کرونایی داشتند.

پس مصرف داروی  رمدسیویر  برای همه بیماران کرونایی مناسب نیست؟

هم  از نظر اقتصادی و هم  به جهت این که  در ویروس نسبت به این دارو مقاومت ایجاد نشود، تجویزآن صرفاً باید برای بیمارانی باشد که در فاز شدید بیماری قراردارند  و مورد دیگر که باید توجه داشت کمبود  این دارو در  جهان است. دارویی که اثربخشی آن ثابت شده و متقاضیان زیادی دارد. به همین علت در پروتکل درمانی کشور ما نیز بسیار محدود، برای بیمارانی که در شرایط خاص قرار دارند و  از دستگاه وِنتیلاتور استفاده می‌کنند تجویز می‌شود.

آیا مشاهداتی مبنی بر وجود  نوع تقلبی این دارو دربازار وجود دارد؟

سازمان و غذا  دارو نمونه‌های تقلبی آن را که گاهی با بهای گزاف هم فروخته می شود، کشف کرده است. مواد اولیه این دارو در دسترس بسیاری از کشورهای جهان قرار گرفته و ممکن است در شرایط مناسب بسته‌بندی نشده و یا تائیدهای لازم جهت تولید انبوه را به دست نیاورده باشد  و یا به طور کامل به لحاظ مواد اولیه تقلبی باشد، به همین دلیل  وزارت بهداشت از پزشکان تقاضا کرد تا زمانی که این دارو به‌ اندازه کافی وارد کشور  و پروتکل درمانی این بیماری نشده است از تجویز آن پرهیز کنند تا بیماران مجبور به تهیه دارو از مبادی غیررسمی و نامطمئن نشوند.

پس نتیجه می گیریم که رمدسیویر داروی جدیدی نیست و  فقط نسبت به بقیه داروها تأثیر بیشتری  بر درمان کرونا داشته است؟

چندین سال است که این دارو برای درمان  ابولا و سارس مورد استفاده قرار گرفته است البته داروی متعارفی نیست که در همه کشورها و یا داروخانه‌ها موجود باشد. سازمان غذا و دارو سخت‌گیری‌های زیادی برای انتخاب یک داروی ضدویروس جهت درمان بیماری کوید۱۹ به خرج داد که در نهایت بر روی داروی رمدسیویر به نتیجه رسید و خوشبختانه در کشور ما هم نمونه سازمان بهداشت جهانی که به منظور بررسی نتایج روی بیماران وارد شده موجود است و هم یک نمونه از تولید کشور هند و در آینده نزدیک  در داخل ایران نیز به تولید انبوه می رسد.

با توجه به اینکه رمدیسویر داروی جدیدی نیست  آیا قبل از شیوع کرونا، در زمینه تولید این دارو اقدامی کرده بودیم؟

برای تولید داروی رمدسیویر اقدامی نشده بود  ولی داروی  دیگری که مؤثر بر آنفولانزا است به نام فاویپیراویر در کشور موجود هست و یکی از کارخانه‌های داروسازی آن را تولید می کند.. این دارو در چند  کشور آسیایی  بررسی ‌شده و نتایج امیدبخشی در درمان کرونا داشته است. در ایران نیز در بیمارستان  مسیح دانشوری پزشکان به اثربخشی آن اعتقاد دارند  ولی در دارونامه رسمی ایران تحت عنوان داروی آنفولانزا وارد شده است و در شرایطی کنونی که برای درمان کوید ۱۹ هیچ داروی اختصاصی وجود ندارد از آن استفاده می‌شود.

با توجه به اینکه رمدسیویر ساخت کشور آمریکا  است، آیا قراراست هند تحت لیسانس امریکا تولید مشترک آن را در ایران انجام دهد؟

زمانی که پتنت یک دارو به اتمام می‌رسد شرکت‌های دیگر هم می‌توانند مواد اولیه آن  را به تولید انبوه برسانند و به شکل دارویی وارد بازار کنند. داروی تولید هند تحت لیسانس آمریکا نیست و  از لحاظ قیمتی نیز  یک‌ چهارم داروی آمریکایی است.

آیا ازنظر کیفیت مشابه نمونه آمریکایی است؟

بله امروزه کشور هند ازنظر دارویی پیشرفته است. سال‌هاست داروهای هندی در بازار ایران وجود دارد و داروسازان و پزشکان کیفیت آن‌ها را تائید کرده اند و سازمان غذا و دارو همه بررسی‌های لازم در مورد شرکتی که این دارو را به ایران وارد می‌کند انجام داده است به طوری که  هم از نظر ایمنی و همچنین از نظر پایداری دارو، به ‌راحتی می‌توانند آن را تجویز و مصرف کرد.

به نظر شما سیاست توزیع این دارو به چه شکلی باید باشد؟ از طریق بیمارستان‌ها یا داروخانه‌ها؟

این دارو حتی در کشور آمریکا که کاشف و سازنده آن است به‌صورت عمومی عرضه نشده و فقط به‌ صورت محدود در بیمارستان‌ها استفاده می‌شود. در ایران نیز  قطعاً به همین‌گونه است، این داروها عوارض جانبی دارند و باید تحت نظارت پزشک استفاده شوند و علاوه بر ایمنی و اثربخشی  آن، بحث‌های مالی و اقتصادی آن نیز وجود دارد که باید کاملاً کنترل‌شده به مصرف بیماران در شرایط خاص برسد.

با توجه به هزینه این دارو آیا بیمه‌ها آن را پوشش می‌دهند؟

این دارو هنوز تحت پوشش بیمه‌ها قرار نگرفته و مدت محدودی است که به ‌صورت رسمی تائید و واردشده است البته امیدوارم واکسن این بیماری زودتر تولید شده و نیازی به درمان دارویی آن نباشد. اخیرا خبرهای خوبی از مراحل تولید واکسن کرونا شنیده می‌شود و با توجه به اینکه کشورهای زیادی در این زمینه فعالیت می‌کنند امید است چند ماه آینده این واکسن به مقدار محدود عرضه شود  و در بعضی از کشورها مورداستفاده قرار گیرد و تا پایان سال شاهد توزیع عمومی آن باشیم که در این صورت  هم هزینه‌های درمان  کاهش پیدا خواهد کرد و هم شاهد کاهش رنج بیماران خواهیم بود و نیاز به درمان دارویی نخواهیم داشت.

به نظر شما چرا در مواقعی که حوزه سلامت با شرایط خاص یا بحرانی روبرو می‌شود شاهد تقاضا زیاد و تهیه هر دارویی از داروخانه‌ها هستیم؟ این فرهنگ از چه چیزی نشاءت می‌گیرد؟

در حال حاضر به  علت مشکلات ارزی که با آن مواجه هستیم بر اساس ضوابط وزارت بهداشت، چنانچه دارویی مشابه داخلی داشته باشد از خارج وارد نمی‌شود. اما متأسفانه هنوز توسط برخی پزشکان دارو  با نام تجاری تجویز می‌شود و بیمار به جست‌وجوی آن دارو می‌پردازد درصورتی‌که بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد داروهای تولید داخل اثربخشی لازم را دارند. این باید به یک فرهنگ پزشکی عامه تبدیل شود که وقتی دارویی در کشور موجود نیست تجویز هم نشود تا احتمال مواجه ‌شدن بیمار با داروی تقلبی پیش نیاید.

به نظر شما چرا عرضه دارو به‌صورت غیررسمی در ناصرخسرو  هنوز وجود دارد؟

اوج‌گیری ناصرخسرو از زمان جنگ شروع شد وکشور ما ازلحاظ اقتصادی با تحریم‌هایی مواجه بود که به تبع آن دارو در کشور کلاً کمیاب شده، زنجیره تأمین دارو هم به‌خوبی کنترل نمی‌شد و عرضه وارد بازار آزاد می‌شد. ولی واقعیت زمان کنونی این است که فضای مجازی جایگزین ناصرخسرو شده است و در پاسخ به سؤال شما که چرا این پدیده جمع‌آوری نمی‌شود می‌توان گفت ریشه آن در مسائل اقتصادی است. وقتی واردات دارو به‌صورت رسمی  انجام شود و داروهای داخلی با کیفیت و تحت لیسانس تولید شوند، در کالاهای سلامت، قدرت انتخاب وجود خواهد داشت و بازارهای عرضه غیر رسمی کوچک‌تر خواهند شد. همانگونه که در فاصله سال‌های ۸۶ تا ۹۶ نامی از داروی قاچاق برده نمی‌شد به ‌این ‌علت که وضعیت ارزی کشور مناسب بود  و به اندازه کافی دارو وارد کشور شده و در بازار فراهم بود اما در شرایط حاضر داروسازان با تلاش برای تولید و عرضه مناسب دارو، پزشکان با عدم تجویز داروهایی که در کشور وجود ندارند و  از سوی دیگر آحاد مردم با تهیه دارو صرفا از داروخانه های رسمی بر سامان دهی شرایط نامناسب عرضه دارو همت گمارند.

آیا شما برای بیماران کرونایی که با علائم خفیف در خانه هستند توصیه دارویی دارید؟

توصیه دارویی نمی توانم داشته باشم چون تجویز دارو باید توسط پزشک صورت بگیرد و مشاوره دارویی توسط داروساز انجام می شود  وبه‌صورت کلی برای همه بیماران کرونایی نمی‌توان برنامه درمانی یکسان ارائه کرد. به این دلیل که شاید برخی از آنها دارای بیماری زمینه‌ای خاصی باشند و باید طبق برنامه‌ای که پزشک معالج تجویز می‌کند در داخل منزل به درمان بپردازند و به بسیاری  از مواردغیر قابل اطمینان که در اینترنت و فضای مجازی ارائه می‌شوند  و قابل‌اطمینان نیست توجه نداشته باشند.

درپایان اگر نکته یا مطلب خاصی باقی‌مانده بفرمایید.

در بحث کالاهای حفاظتی در مقابل کرونا متأسفانه از ابتدای شیوع کرونا در کشور، ماسک باقیمت مصوب در اختیار داروخانه‌ها قرار نگرفته است. درحالی‌که در همه جای دنیا داروخانه به‌عنوان مرکز شناخته‌شده توزیع ماسک پزشکی در دسترس مردم است و نظارت بر آن به سهولت صورت می‌گیرد.نبود ماسک در داروخانه‌ها، باعث می‌شود مردم برای تهیه این کالای بهداشتی، سراغ سوپرمارکت‌ها، فروشگاه‌ها و حتی دست‌فروش‌ها بروند وبدین گونه متأسفانه ۹۰ درصد ماسک‌هایی که این روزها توسط مردم استفاده می‌شود استاندارد سلامت و حفاظت در برابر کرونا را ندارد، چون از مراکزی به دست مردم می‌رسد که هیچ نظارتی بر آن‌ها نیست. از ابتدای بحران کرونا حتی یک عدد ماسک باقیمت مصوب در سطح داروخانه‌های کشور توزیع نشده است. داروخانه تنها مرکزی است که اگر ماسک مصوب در اختیار آن قرار بگیرد، ملزم است با همان قیمت مصوب عرضه کند و حق افزایش قیمت را ندارد زیرا نظارت بر داروخانه‌ها راحت‌تر است. اما در حال حاضر چه کسی بر عرضه ماسک در سوپرمارکت‌ها و دست‌فروشی‌ها نظارت دارد. چرخه تولید و توزیع ماسک در کشور معیوب است و همین موضوع، زمینه را برای سودجویی برخی و به تبع آن سردرگمی مردم فراهم کرده است.