سودآوری تولیدکننده‌های بورسی روغن
«غکورش»: شرکت صنعت غذایی کورش از زیرمجموعه‌های گروه صنعتی گلرنگ و یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های تولید روغن خوراکی در ایران است. این شرکت با برندهای «اویلا»، «فامیلا»، «کیمبال» و «سانتین» توانسته در سال‌های اخیر سهم بازار خود را بیشتر کند و در حال حاضر رتبه دوم را از نظر سهم بازار روغن خوراکی در ایران دارد. سهم این شرکت از تولید روغن نباتی کشور ۱۶درصد است. فعالیت این شرکت شامل دو بخش اصلی تولید روغن نباتی و فعالیت بازرگانی شامل خرید و فروش کنجاله و نهاده‌های دامی و امثالهم می‌شود. طبق صورت‌های مالی این شرکت، در سال ۹۹ محصولات نهایی مانند روغن نباتی سهمی ۵۵درصدی از سود ناخالص آن داشته است. این بخش بیشترین حاشیه سود را برای شرکت داشته به طوری که فروش نهاده‌های دامی و کنجاله و محصولات نیمه‌ساخته حدود ۱۵درصد اما روغن نباتی حاشیه سود ناخالص ۳۴درصدی داشته است. ظرفیت اسمی تولید روغن خوراکی شرکت صنعت غذایی کورش حدود ۴۰۸هزار تن است. سال گذشته مقدار تولید انواع روغن خورامی برابر با ۲۹۳هزار تن بوده که نسبت به سال ۹۸ رشد ۵/ ۴درصدی داشته است. سال گذشته مبلغ فروش شرکت برابر با ۲/ ۵هزار میلیارد تومان بوده که نسبت به سال ۹۸ رشد ۷۵درصدی داشته است. در ۵ ماه ابتدایی هم این شرکت رشد درآمدی بیش از ۱۰۰درصدی داشته است. از مهم‌ترین دلایل افزایش مبلغ فروش می‌توان به افزایش نرخ روغن خوراکی و همچنین عملیات بازرگانی شرکت اشاره کرد. نرخ فروش محصولات شرکت‌های روغنی بر مبنای دستورالعمل سازمان حمایت از مصرف‌کننده و تولیدکننده و بر اساس ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی واردات نهاده‌ها با یک حاشیه سود متعادل تعیین می‌شود. نرخ‌های فروش هر تن روغن خوراکی به طور متوسط در فصل ابتدایی سال گذشته ۸۶۰هزار تومان بود که در فصل اول امسال به یک میلیون و ۳۹۱هزار تومان و در مرداد ماه این نرخ به یک میلیون و ۶۰۰هزار تومان رسید. نرخ‌های فروش شرکت‌های روغنی تفاوت قابل‌توجهی با یکدیگر ندارند، با این حال نرخ‌های «غکورش» به دلیل سطح کیفیت روغن کمی بیشتر از نرخ‌های سایر شرکت‌هاست.
«طبیعت»: شرکت طبیعت سبز پارس کهن در مدت کوتاهی توانست یکی از بازیگران مهم صنعت روغن خوراکی شود و در بین سه برند اول صنعت روغن خوراکی قرار بگیرد. این شرکت با برند طبیعت در حوزه تولید محصولات روغن خوراکی، برنج، چای، تن ماهی و رب گوجه فعال است.
«غمارگ»: مارگارین اولین شرکت تولیدکننده روغن‌‌‌نباتی در ایران است که با برندهای «خروس»، «آفتاب» و «آفتاب طلایی» در بین مردم شناخته شده است. این شرکت سهم تقریبا ۶ درصدی از بازار روغن را در اختیار دارد. باید گفت، شرکت مارگارین طی چند سال اخیر به دلیل اعمال تحریم‌های بین‌المللی و قرار گرفتن در لیست تحریم‌ها به دلیل وابستگی به بانک ملی ایران عمدتا در محدودیت‌های ناشی از فروشندگان خارجی و عدم‌تخصیص به موقع ارز قرار گرفته است. عمده مشکلات شرکت در سال مالی مورد گزارش، نبود قسمتی عمده از روغن خام موردنیاز تولید بوده که قابلیت تامین آن از طریق منابع خارجی به جهت عدم‌فروش آن توسط فروشندگان خارجی و عدم‌تخصیص ارز بود که این مهم موجب شد این شرکت الزاما در جهت تامین روغن خام موردنیاز و تولید محصولات سبد کالا، عمده روغن خام خود را از طریق منابع داخلی که عمدتا شرکت‌های روغنی که قابلیت واردات روغن از طریق شرکت‌های خارجی را داشتند، تامین کند.
بر اساس آمارها سهم از بازار «غبشهر» در سال ۸۹ از ۲۵درصد به ۲۰درصد کاهش یافته و سهم بازار «غمارگ» از ۹ به ۸/ ۶درصد نزول پیدا کرده است. از طرفی سهم بازار «غکورش» در سال ۹۴ از ۲/ ۴درصد به ۱۶درصد افزایش یافته است. سهم شرکت طبیعت هم ۱۳درصد است.
قیمت‌گذاری روغن‌‌‌نباتی در ایران
با توجه به دریافت ارز دولتی از سوی شرکت‌ها جهت واردات مواد اولیه، نرخ فروش نهایی روغن‌‌‌نباتی در ایران (به مصرف‌کنندگان نهایی) توسط سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان به صورت دوره‌ای (بسته به شرایط) و دستوری اعلام می‌شود. از عوامل تاثیرگذار بر قیمت روغن‌‌‌نباتی در ایران، قیمت روغن خام در جهان است که بر قیمت ماده اولیه روغن‌‌‌نباتی تاثیرگذار است.
ریسک‌‌‌‌های اصلی صنعت
سه ریسک را می‌توان اصلی‌‌‌ترین مسائل صنعت تولید روغن در سال‌جاری دانست.
ریسک تامین مواد اولیه: با توجه به اینکه عمده مواد اولیه مصرفی شرکت از قبیل روغن خام، ورق حلب و قطعات یدکی از منابع خارجی تامین می‌شود، بنابراین ریسک عمده این شرکت‌ها تامین به موقع آن است که بعضا می‌تواند به دلیل مواجهه با تحریم‌های بین‌المللی مورد خطر قرار گیرد.
ریسک نوسانات نرخ ارز: بخش زیادی از مواد مصرفی این شرکت‌ها به صورت ارزی است که متناسب با تغییرات نرخ ارز در بازار آزاد، سود و زیان شرکت‌ها از این بابت متاثر می‌شود. با توجه به اینکه واردات روغن خام در اولویت اول دریافت نرخ ارز مرجع است، در صورت تغییر نرخ ارز مرجع، شرکت‌ها نیاز به سرمایه در گردش بالایی خواهند داشت که ممکن است در تامین منابع مالی موردنیاز شرکت‌ها مشکلاتی ایجاد کند.
قیمت‌گذاری محصولات: قیمت‌گذاری محصولات شرکت توسط سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان انجام می‌گیرد. نظر به اینکه در برخی موارد، سازمان حمایت، به‌رغم افزایش قیمت نهاده‌های تولید، از ارائه مجوز افزایش نرخ خودداری می‌کند، سودآوری شرکت‌ها با مشکل روبه‌رو می‌شود.
