امیر تقی خان تجریشی: بورس و فرابورس باید تفکیک شوند

انواع روش های تامین مالی در بازار سرمایه چیست؟

ما در حقیقت دو روش اصلی تامین مالی مالکانه و بدهی در بازار سرمایه داریم البته می توانیم این روش ها را ترکیب کنیم. به طور مثال انتشارصکوک، اوراق بدهی با نرخ بهره متفاوت می تواند از جمله مواردی باشد که به صورت بدهی تامین مالی می کنیم.افزایش سرمایه ها، IPo ها، عرضه های اولیه(چه به صورت فروش سهام یا صرف سهام به سلب حق تقدم) این ها روش هایی است که به صورت مالکانه می تواند باشد. همین طور صندوق های سرمایه گذاری خصوصی مخاطره آمیز پرایویت اکوییتی ها و ونچر کاپیتال ها که اخیرا شاهد تاسیس این صندوق ها هستیم. البته گاهی اوقات می توانیم این ها را ترکیبی هم داشته باشیم. مثلاً اوراق تبعی را در کنار اوراق سهام منتشر کنیم به نوعی که امکان تبدیل سهام به بدهی هم وجود داشته باشد.

ظرفیت های موجود در بازار سرمایه برای توسعه بازار بدهی چه چیزهایی هستند؟

اتفاقی که در بازار بدهی بازار سرمایه افتاده این است که هنوز بند ناف کامل آن با سیستم بانکی و بازار پول قطع نشده است. خیلی از جاها اوراق بدهی که توسط شرکت ها منتشر می شود متاسفانه هنوز تضامین بانکی مورد نیاز است. خوشبختانه ظرفیت های قانونی این اجازه را به ناشرین می دهد به جای اینکه ضامن بانکی بگیرند از شرکت های رتبه بندی استفاده کنند و بخشی از سهام هایی که در اختیار دارند از طریق سپرده گذاری در داخل ارکان بازار سرمایه به عنوان وثیقه استفاده کنند. البته با توجه به اینکه سختگیرانه است ما نمونه هایی داریم و هنوز متداول نشده و اکثرا به شکل سنتی است و ضامن بانکی است‌.

توسعه بازار بدهی چه تاثیری بر بهبود ساختار اقتصادی کشور و حل مشکلاتی مثل رکود و تورم دارد؟

یکی از ویژگی های اصلی بازار بدهی وقتی که در بازار سرمایه انجام می شود مثل تمام اتفاقات دیگری که در بازار سرمایه اتفاق می افتد؛ شفافیت است. اگر شما از طریق بازار بدهی که در بازار سرمایه منتشر می شود، تامین مالی می کنید اطلاعات مورد نیاز با بازار مکالمه می شود. بنابراین شما نمی توانید خیلی دستوری و به دور از چشم تحلیلگران منابع مالی را به صورت ترجیحی دریافت کنید. این یکی از مهم ترین ویژگی ها است. چون یکی از دلایلی که نقدینگی ما افزایش پیدا می کند به جز بحث کسری بودجه، وام هایی است که به اشخاص خاص و با روابط خاص داده می شود و این ها لزوما به تولید و اقتصاد اصلی باز نمی گردد و صرف فعالیت های سفته بازانه خواهد داشت. اما شفافیتی که در بازار بدهی وجود دارد باعث می شود که این موارد امکان رخ دادن نداشته باشد و این یکی از ویژگی های اصلی توسعه بازار بدهی است.

در برنامه خاندوزی صحبت از تسهیلگری مسیر ورود شرکت‌ها به بازار سرمایه شده است. در حال حاضر به نظر شما چه مشکلاتی در این مسیر وجود دارد؟

به هر حال ما قوانین تسهیل را برای پذیرش شرکت ها داریم و به سادگی می تواند این تسهیل قوانین رخ ندهد چون سمت دیگر این تسهیل می تواند این باشد که شرکت هایی وارد بورس شوند که دارای ریسک هستند و در آینده سرمایه گذاران و سهامداران از زاویه دیگری دچار ریسک شوند. باید تسهیل همزمان با شفاف سازی و طبقه بندی بازار ها باشد. الان می بینیم که بورس و فرابورس باهم رقابت می کنند که کدام شرکت را پذیرش کنند.

یک تعریف کار مجدد می تواند در ابتدای کار آقای وزیر اتفاق بیفتد که تفکیک بازار فرابورس و بورس باشد به طوری که نه تنها این دو شرکت رقابت نکنند بلکه تکلیف مشخص باشد که کدام شرکت شرایط فرابورس و کدام شرکت از ابتدا شرایط بورس را دارد.یکی از معیار های ارزیابی عملکرد فرابورس این باشد که چگونه یا به چه تعداد می تواند شرکت از فرابورس در بورس پذیرش شود . اگر این اتفاق بیفتد بجای اینکه فرابورس ناراحت شود که یکی از شرکت هایم را از دست دادم خوشحال شود که توانسته یکی از شرکت هایی که معیارهای آسانتری برای پذیرش در بورس داشته را پذیرش کرده ؛ این شرکت رشد و توسعه پیدا کرده، قانون پذیریش بهتر شده و نهایتا به جایی رسیده که می تواند از فرابورس جدا شود و وارد بورس شود. این یک معیار موفقیت برای فرابورس است نه یک اتفاق بد.

این یکی از قسمت هایی است که ما می توانیم همزمان هم تسهیل قوانین و مقررات را داشته باشیم و هم در نهایت بدون اینکه ریسک سرمایه گذاران را به صورت غیر شفاف افزایش بدهیم پذیرش شرکت ها را داشته باشیم. موارد دیگر هم مانند مکانیزم های ارزش گذاری شرکت ها در فرایند عرضه اولیه اینکه مسئولیت ها بین تصمیم گیرهای مختلف از هیات پذیرش گرفته تا شرکتی که ارزش گذاری می کند تا مشاور پذیرش اینها شفاف تر شود. امیدواریم شاهد این باشیم شرکت های خوبی را هم در بورس و هم در فرابورس پذیرش کنیم و تفکیک بورس و فرابورس را هم داشته باشیم.