خودکفایی در تولید روغن و کنجاله به ۵۰ درصد می‌رسد
به گزارش خبرگزاری تسنیم ، در حال حاضر سالانه حدود ۴ میلیارد دلار ( معادل ۱۰۰ هزار میلیارد تومان با محاسبه دلار آزاد) برای واردات روغن به کشور با ارز ۴۲۰۰ تومانی هزینه می شود، درحالی که در روزگاری واردات روغن به کشور وجود نداشت و به تدریج با فرهنگ سازی و تبلیغ برای مصرف روغن ( گیاهی) ایران واردکننده بزرگ این محصول و دارای سرانه مصرف ۲۱ کیلوگرمی در سال شد.
برای درک بهتر این مطلب بد نیست سری به سرانه مصرف روغن قبل از پیروزی انقلاب بزنیم، در آن دوران (قبل از اواسط دهه ۵۰) هر نفر ۷ کیلوگرم به طور میانگین در سال مصرف می کرد که این رقم امروز به ۲۱ کیلوگرم رسیده است که تقریبا دو برابر متوسط مصرف روغن در دنیا است.
با توجه به مزیت تولید دام در کشور، از گذشته نیز مردم روغن مصرفی خود را از مشتقات حیوانی به دست می آوردند اما با سهمیه بندی و قرار گیری این محصول در سبد کالاهای اساسی و صادر کردن کوپن برای روغن گیاهی وارداتی، فرهنگ مصرف این محصول در تمام گوشه و کنار کشور به شدت رواج پیدا کرد.
البته نباید فراموش کرد که درسال های قبل از پیروزی انقلاب نیز با توجه به روابطی که میان ایران و ایالات متحده آمریکا وجود داشت، دستور العمل هایی که برای تولید مرغ در آن کشور وجود داشت، بدون تغییر در ایران نیز الگو برداری شد؛ درحالیکه مصرف کنجاله سویا ( استحصال شده از دانه روغنی سویا) و ذرت در آمریکا به دلیل دسترسی به منابع آبی فراوان رواج داشت، در ایران نیز تکرار و در دانشگاه ها با قرار گیری در کتب درسی تدریس شد که کماکان نیز ادامه دارد.
با توجه به اینکه امکان تولید این مقدار کنجاله سویا و ذرت در کشور وجود نداشت، ایران تبدیل به وارد کننده بزرگ این محصول شد و با تبلیغات صورت گرفته در کشور میزان مصرف روغن در کشور افزایش یافت.
روغن (گیاهی) از آنجا که همواره مورد حمایت دولت ها بوده و برای واردات ارز حمایتی دریافت کرده، در نتیجه قیمت تمام شده کمی داشته و کشش به استفاده از آن نیز در میان مردم بالا بوده است.
* وابستگی ۸۴ درصدی کشور به روغن/ تنها ۱۹۰ هزار تن روغن خام در داخل تولید می‌شود
در حال حاضر کشور ما ۸۴ درصد به واردات روغن خام وابسته است که این امر منجر به انتقاد چند باره رهبر معظم انقلاب شده و اخیرا هم در جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا که در حضور ایشان برگزار شد، بر افزایش تولید دانه های روغنی و نهاده های دامی تاکید کردند.
به گزارش تسنیم، سالانه یک میلیون و ۴۰۰ هزار تن روغن و ۳٫۵ ملیون تن کنجاله در کشور مصرف می شود که از این ارقام، تنها ۱۸۰ تا ۱۹۰ هزار تن روغن و حدود ۳۵۰ هزار تن کنجاله در داخل کشور تولید می شود.
وزارت جهاد کشاورزی بعد از دستور اخیر رهبری، برنامه ۵ ساله ای برای تولید ۵۰ درصدی دانه های روغنی در کشور طراحی کرده که بر اساس آن می‌توانیم حدود ۱ میلیون و ۷۰۰ هزار تن کنجاله و ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار تن روغن خام در کشور تولید کنیم.
با این حال تولید ۱۰۰ درصدی روغن و کنجاله مورد نیاز کشور نیز دور از دسترس نیست و با رفتن کشت و تولید سبزی و صیفی به گلخانه ( که به تدریج در حال انجام است) می توانیم با ایجاد کشت جایگزین دانه های روغنی به خودکفایی در تولید دانه های روغنی نیز دست یابیم.
خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم برای کسب اطلاعات بیشتر درباره جزئیات برنامه وزارت جهاد کشاورزی برای تولید ۵۰ درصدی دانه های روغنی در کشور سراغ علیرضا مهاجر مجری طرح دانه‌های روغنی وزارت جهاد کشاورزی رفت و با وی گفتگو کرد که مشروح این گفتگو به شرح زیر است:
* ذرت و دانه‌های روغنی در صدر وابستگی
علیرضا مهاجر مجری طرح دانه‌های روغنی وزارت جهاد کشاورزی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم اظهار کرد: در میان انواع مواد غذایی مورد استفاده در کشور، بیشترین درجه وابستگی به واردات مربوط به ذرت و دانه های روغنی است.
وی افزود: برای رفع این وابستگی ابتدا لازم است الگوی مصرف در جیره طیور را از سمت ذرت که محصولی آب بر به حساب می‌آید به سمت محصولاتی که کمتر آب مصرف می کنند، تغییر دهیم.
* جیره غذایی طیور ما را قبل از انقلاب، آمریکا نوشته!
مجری طرح دانه‌های روغنی وزارت جهاد کشاورزی ادامه داد: فرمول مورد استفاده برای جیره غذایی به ویژه در بخش طیور، مربوط به ایالات متحده آمریکا و با توجه به شرایط آب و هوایی آن کشور است.
وی تصریح کرد: در آمریکا به دلیل داشتن منابع آب فرآوران این فرمول رایج فعلی را نوشته اند و به دلیل ارتباطاتی که در گذشته میان ایران و این کشور وجود داشت این فرمول در کشورمان مورد استفاده قرار گرفت و در دانشگاه های ما تدریس و برای جیره دام و طیور اجرا شد.
مهاجر گفت: بر این اساس کشورمان با وجود کم آب بودن به سمت مصرف نهاده های پر آب رفت و ما به سمت وابستگی به واردات رفتیم؛ از طرفی مصرف در کشورمان از گوشت قرمز به سمت گوشت سفید رفته است که این امر نیز مشکلاتی برای ما ایجاد کرد.
* چطور روغن نباتی جای روغن حیوانی را گرفت؟
وی با بیان اینکه ارزش غذایی گوشت قرمز چند برابر گوشت سفید است افزود: درحالی که ما امکان تامین نهاده گوشت سفید را به طور کامل نداشتیم به سمت مصرف گوشت سفید رفتیم اما امکان تامین علوفه گوشت قرمز وجود داشت؛ این تغییر رویه مصرف پروتئین در کشور که هم اینک نیز ادامه دارد بر میزان وابستگی به واردات نهاده ها افزود.
مجری طرح دانه‌های روغنی وزارت جهاد کشاورزی گفت: از اواسط دهه ۵۰ مصرف روغن در کشور که در آن دوره از محل روغن حیوانی، مشتقات حیوانی و چربی و دنبه تامین می شد، با تسری دادن روغن گیاهی به روستاها، مصرف مردم کشور از روغن حیوانی به به نباتی سوق داده شد.
وی تصریح کرد: بعد از شروع جنگ تحمیلی علیه کشورمان، وارد کنندگان، روغن را در سبد کالاهای اساسی مصرف خانوار قرار دادند و این محصول با ارز دولتی به کشور وارد و به صورت جیره بندی میان مردم توزیع شد؛ بر این اساس میزان سرانه مصرف از ۷ کیلوگرم قبل از انقلاب به ۲۱ کیلوگرم افزایش یافت و این افزایش مصرف، کاهش تولید و افزایش جمعیت باعث وابستگی بیشتر به واردات شد.
* کاهش ۱۰درصدی وابستگی به روغن خام وارداتی در ۵ سال
مجری طرح دانه‌های روغنی وزارت جهاد کشاورزی ادامه داد: در سال ۹۴ که تازه طرح تولید دانه های روغنی در کشور آغاز شده بود، وابستگی ۹۶ درصدی به واردات داشتیم و اکنون به ۸۴ درصد وابستگی رسیده است و الان باید سالانه ۴ میلیارد دلار ارز از کشور خارج شود که روغن مصرفی مورد نیاز به کشور وارد شود.
وی تصریح کرد: درحالی مصرف سرانه روغن در کشورمان ۲۱ کیلوگرم است که متوسط مصرف این محصول در دنیا ۱۲ کیلوگرم است، باید توجه داشت مصرف زیاد روغن و شکر برای افراد مضر است اما با توجه به اینکه در سبد کالاهای اساسی قرار گرفت، مصرف آن زیاد شده است.
* کاهش وابستگی به روغن با افزایش تولید و کنترل مصرف
مهاجر گفت: به طور مداوم تبلیغات مصرف روغن در صدا و سیمای کشورمان پخش می شود در حالی که هیچ کسی از نخوردن روغن نمرده است اما مصرف زیادی روغن باعث سکته مغزی و قلبی و مرگ می‌شود.
این مقام مسئول گفت: واردکنندگان توان تبلیغات، تغییر افکار و ذائقه مصرف کنندگان را دارند و مسئولان را متقاعد به واردات روغن با ارز دولتی کردند و عملا باعث وابستگی کشور به واردات روغن شدند.
وی یادآورشد: رهبر معظم انقلاب چندین بار به افزایش تولید دانه های روغنی در کشور اشاره کردند اما متاسفانه مثل بسیاری از امور، به فرمایشات ایشان توجه نشد؛ امیدواریم که به عنوان سرباز جزء بتوانیم حرکتی برای رفع این وابستگی داشته باشیم.
مهاجر با اشاره به برنامه هایی که برای کاهش و یا رفع وابستگی به واردات روغن در کشور وجود دارد، اظهار داشت: در ابتدا باید سطح زیر کشت و میزان بهره وری در تولید این محصول را در کشور بالا ببریم و با کمک بقیه ارکان نظام، از جمله صدا و سیما و رسانه ها بتوانیم میزان مصرف روغن در کشورمان متعادل کنیم.
وی تصریح کرد: همزمان با افزایش تولید و سطح زیر کشت دانه های روغنی لازم است، میزان مصرف روغن در کشورمان کاهش و متعادل شود تا از میزان وابستگی ۸۴ درصدی کاسته شود و به مرز خودکفایی برسیم.
* جزئیات برنامه وزارت جهاد کشاورزی برای تولید ۵۰ درصدی روغن و کنجاله
مجری طرح دانه‌های روغنی وزارت جهاد کشاورزی ادامه داد: بعد از فرمان حضرت آقا برای افزایش تولید دانه های روغنی در کشور، برنامه ای در این ارتباط نوشته شد که از سال ۱۴۰۰ به مدت پنج سال اجرا می شود؛ بر این اساس، میزان مصرف روغن در کشور را کاهش و میزان تولید را افزایش می دهیم تا بتوانیم میزان خودکفایی را به ۵۰ درصد برسانیم.
مهاجر اظهار داشت: در حال حاضر حدود ۲۵۰ هزار هکتار سطح زیر کشت دانه های روغنی است که از این رقم سالانه حدود ۵۳۰ هزار تن دانه روغنی، ۱۸۰ تا ۱۹۰ هزار تن روغن و حدود ۳۵۰ هزار تن کنجاله تولید می شود، درحالی که میزان مصرف کشور ۳٫۵ ملیون تن کنجاله و یک میلیون و ۴۰۰ هزار تن روغن هست.
وی افزود: در سال جاری سطح زیر کشت کلزا ۱۸۰ هزار هکتار، سویا ۲۵ هزار هکتار، کنجد ۵۰ هزار هکتار، تخمه آفتابگردان ۲۰ هزار هکتار و گلرنگ ۵ هزار هکتار است که در برنامه ۵ ساله افزایش تولید دانه های روغنی میزان تولید با همین تناسب و با اولیت کلزا افزایش خواهد یافت.
مهاجر با اشاره به اینکه میزان کنجاله دانه های روغنی مختلف با یکدیگر متفاوت است گفت: سویا ۸۰ درصد کنجاله و کلزا ۵۲ درصد کنجاله دارد.
مجری طرح دانه‌های روغنی وزارت جهاد کشاورزی گفت: کلزا اولین محصولی است که در کشور امکان تولید آن زیاد است و باعث پایداری در تولید گندم می شود و در مرحله بعد سویا مورد توجه است.
وی درباره امکان رسیدن به خودکفایی ۵۰درصدی در تولید کنجاله در برنامه ۵ ساله وزارت جهاد کشاورزی برای تولید دانه های روغنی اظهار داشت: امکان رسیدن به خوداتکایی ۵۰ درصدی کنجاله راحت تر از خود روغن است به طوری که بعد از برنامه ۵ ساله یاد شده، می توانیم حدود ۱ میلیون و ۷۰۰ هزار تن کنجاله و ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار تن روغن خام در کشور تولید کنیم.
مهاجر در واکنش به امکان صد درصدی تولید کنجاله مورد نیاز خوراک دام، طیور و آبزیان در کشور گفت: تحقق این امر بستگی به تمرکز تولید دارد به طوری که وقتی که به میزان تولید یک محصول اضافه می کنیم باید از سطح زیر کشت محصول دیگر کم کنیم.
وی افزود: با گلخانه ای کردن تولید سبزی و صیفی و جایگزینی کشت، می توانیم به خوکفایی ۱۰۰ درصدی در تولید کنجاله و روغن نیز برسیم.
* ۲۵ درصد مصرف روغن در کشور کم می‌شود
مهاجر با بیان اینکه مصرف روغن نیز در داخل کشور باید بهینه شود و مصرف زیاد آن به بهداشت عمومی و سلامت جامعه صدمه وارد می کند گفت: در صورتی موفق به اجرای این خودکفایی ۵۰ درصدی در تولید دانه های روغنی می شویم که همه ارکان نظام از جمله صدا و سیما و رسانه ها و وزارتخانه های آموزش و پرورش و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی همکاری و مشارکت داشته باشند.
وی اظهار داشت: به دنبال کاهش ۲۵ درصدی مصرف روغن در کشور هستیم که علاوه بر کمک برای رسیدن به خودکفایی در تولید این محصول، به بهداشت و سلامت افراد جامعه کمک می کند زیرا مصرف روغن در کشورمان بسیار بالاتر از استاندارد های جهانی است.
* شرط افزایش تولید دانه‌های روغنی حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی واردات روغن و اعمال تعرفه گمرکی است
مهاجر با اشاره به اینکه در برنامه ۵ ساله توسعه تولید دانه های روغنی در کشور ۷۰۰ هزار هکتار به سطح زیر کشت این محصولات در کشور اضافه می شود: این افزایش سطح زیر کشت به صورت پله ای خواهد بود به طوری که سال آینده از سطح زیر کشت ۳۰۰ هزار هکتار به ۴۵۰ هزار هکتار می‌رسیم.
وی افزود: برای رسیدن به این سطح زیر کشت لازم است واردات روغن با ارز دولتی ۴۲۰۰ تومان حذف و حتی بر واردات تعرفه اعمال شود؛ در این شرایط تولید برای کشاورزان کشورمان نیز رقابتی شود در غیر این صورت به موفقیتی دست نمی‌یابیم.
مهاجر اضافه کرد: تا زمانی که روغن خام با ارز ۴۲۰۰ تومانی به کشور وارد می شود شرایط اقتصادی برای تولید کننده محیا نیست، زیرا شکاف قیمت زیادی به دلیل اختصاص ارز ترجیحی ایجاد شده است.
مجری طرح دانه های روغنی در پاسخ به اینکه آیا ارز ۴۲۰۰ تومانی واردات روغن خام برای سال آینده حذف خواهد شد اظهار داشت: امیداریم که سال بعد به واردات این محصول ارز دولتی اختصاص نیابد.
وی در پاسخ به اینکه خود دولت اقدامی برای حذف ارز روغن برای سال آینده دارد یا خیر پاسخ داد: کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی خود برای انجام این اقدام مصرتر است.
مهاجر گفت: شکاف قیمت ارز دولتی و آزاد در گذشته ناچیز بود اما اکنون فاصله قیمت ارز آزاد با دولتی زیاد شده و در صورتی که واردات با این ارز صورت بگیرد، شرایط رقابت برای تولید کننده داخلی فراهم نخواهد بود.
مجری طرح دانه های روغنی وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به اینکه به میزان بهره وری در تولید دانه های روغنی نیز توجه شده و در این طرح ۱۵ درصد به این میزان بهره وری آب در مرحله اول و ۳۰ درصد در مرحله دوم اضافه می شود گفت: از آخرین تکنولوژی آبیاری استفاده خواهد شد تا بتوانیم در یک واحد سطح بیشترین میزان تولید را داشته باشیم و از کمترین میزان آب ممکن استفاده شود.
