چشم انداز اقتصاد ایران و جهان در دوره بایدن

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، محمدحسین ادیب بر این باور است که در دوره بایدن یک فروپاشی دیگر در راه است؛ البته این فروپاشی اصلاح ساختار اقتصاد جهانی است که خود را با جهانی سازی مالی تطبیق می دهد.

وی معتقد است که بحران بعدی جهان بحران کشورهای بدهکار است. براساس پیش بینی او اروپا برای ۲۰ سال درگیر بحران طلبکار و بدهکار می شود. از دید ادیب، ایران با توجه به وضعیت بدهی هایش در این بحران، تماشاچی و برنده خواهد بود.

 این پژوهشگر ریسک بر این باور است که دوره بایدن دوره حذف صنایع و شرکت‌هایی است که با جهانی سازی مالی مشکل دارند.

 دیگر نظرات ادیب را در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم در ادامه می خوانید.

• علت فروپاشی  بورس در سال ۲۰۰۱

پیش از آنکه به بررسی وضعیت اقتصادی جهان و ایران در شرایط فعلی برسیم، کمی عقب تر برویم و بحث را با فروپاشی سال ۲۰۰۱ شروع کنیم، اینکه چرا این فروپاشی اتفاق افتاد ؟

ادیب: دهه ۹۰ میلادی دوران استقرار صنایع و شرکتهای موج سومی به جای شرکتهای موج دومی بود. صنایع موج دومی باید ورشکست می شدند و از بازار اخراج می شدند اما صنایع و شرکتهای موج دومی را تقریبا به سه برابر قیمت به مردم در بورس فروختند. ارزش بازار سهام آمریکا در دهه نود ٣ برابر شد در سال ۲۰۰۱ بازار بورس فروپاشید.

هزینه تعطیل کردن صنایع و شرکتهای موج دومی را یا باید مالکان این شرکتها می دادند و یا خریداران سهام جدید این شرکتها، آنچه اتفاق افتاد مالکان با سه برابر کردن ارزش سهام این شرکتها آن را به سهامداران جدید فروختند هزینه انتقال از تکنولوژی موج دوم به سوم را سهامداران جدید پرداخت کردند.

• علت فروپاشی سال ۲۰۰۸

فروپاشی سال ۲۰۰۸ چرا اتفاق افتاد ؟ ‌

 ادیب : از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۸ جهانی شدن اقتصاد اتفاق افتاد و صنایع و شرکتهای غیر رقابتی در آمریکا و اروپا ، یا صریح تر صنایع و شرکت‌هایی که با جهانی شدن ، غیر رقابتی شده بودند مجدداَ در بورس ارزش سهام آنها باد شد و به سهامداران جدید فروخته شدند. سپس ارزش سهام باد کرده هیچ شد ؛ اسمش را گذاشتند فروپاشی سال ۲۰۰۸٫

• زیانی که سهامداران تازه کار متقبل شدند

زیان ناشی را چه کسی پرداخت کرد؟

ادیب : این زیان را کمپانی ها پرداخت نکردند بورس پرداخت کرد. از دید اقتصاد کلان فرقی نمی کرد اگر کمپانی ها هم پرداخت می کردند فروپاشی می شد منتهی به شکل دیگر . اگر کمپانی ها پرداخت می کردند بخش تولید ورشکست می شد و مردم عادی ثروتمند ، اینجا فقط هرم وارونه شد این یک انتخاب بود. زیان را از کمپانی ها به سهامداران تازه کار منتقل کردند.

• یک فروپاشی دیگر در دوره بایدن در راه است
• آخرین شب نظام سرمایه داری فرا نرسیده است، یک اصلاح ساختار در پیش است

آیا می توان در دوره بایدن نیز منتظر یک فروپاشی دیگر بود؟

ادیب : بله، از سال ۲۰۰۸ تا کنون دوران استقرار بانکداری جهانی است در این فاصله بانکهای بزرگ ، بانکهای ملی را از اقتصاد جهان به میزان ۹۰ درصد حذف کردند و در دوران بایدن صنایع و شرکت‌هایی که با جهانی سازی مالی دیگر توان رقابت ندارند باید از اقتصاد جهان حذف شوند.  لذا یک فروپاشی دیگر در راه است، البته این فروپاشی اصلاح ساختار اقتصاد جهانی است که خود را با حهانی سازی مالی تطبیق می دهد. آخرین شب نظام سرمایه داری فرا نرسیده است، یک اصلاح ساختار در پیش است.

 جهانی سازی مالی را بیشتر توضیح دهید ؟

 ادیب : همه پول ها ابتدا می رود بانکهای نیویورک و لندن و بعد مجددا در دنیا به صورت وام توزیع می شود. یعنی دیگر بانک ملی نداریم.

بانکهای ملی موجود در دنیا الان چه موقعیتی دارند؟

ادیب : دو مدل بیشتر نداریم بانکهای جهان یا مدل مکزیکی اند یا مدل روسی، در مکزیک به ندرت دیگر بانک «ملی» هست بانکها شعبه بانکهای خارجی اند. در روسیه به ندرت بانک خارجی هست اما بانکهای روسی ۶۰۰ میلیارد دلار بدهی خارجی دارند یعنی بانکهای روسی از خارج وام گرفته اند و به روس‌ها وام می دهند، هر دو الگو با هم ماهیتا فرق ندارند بانکداری « ملی » وجود ندارد.

• هدف از تحریم ایران، حذف بانکداری ملی است
• بانکداری ملی در ایران در معرض هجوم سنگینی است

 در ایران هنوز بانکداری ملی وجود دارد ؟ ‌

 ادیب : در ۲۰ کشور هنوز بانک ملی وجود دارد که در معرض رقابت بانکداری جهانی است. هدف از تحریم ایران، حذف بانکداری ملی است. بانکداری ملی در ایران در معرض هجوم سنگینی است.

• دوره بایدن دوره حذف صنایع و شرکت‌هایی است که با جهانی سازی مالی مشکل دارند

 آینده را چگونه تفسیر می کنید ؟

ادیب : دوران بایدن دوران حذف صنایع و شرکت‌هایی است که با جهانی سازی مالی مشکل دارند. حذف در این معناست که پول از همه دنیا به نیویورک و لندن می رود و بعد بانکهای نیویورک و لندن آن را به بقیه دنیا وام می دهند. منتهی بانکهای نیویورک و لندن به شرکت‌هایی وام می دهند که بهره وری آنها در سطح جهانی باشد لذا یک دسته از شرکتها نمی توانند تامین مالی شوند و از بازار حذف می شوند.

 پس مجددا شمار دیگری از شرکتها حذف می شوند ؟

ادیب : بله شماری که نمی توانند تامین مالی شوند از طریق سیستم بانکداری جهانی.

• اروپای جنوبی طی چهار سال آینده پول اروپای شمالی را می خورد

 به این می گویید جهانی سازی مالی و مرکز آن هم نیویورک و لندن است ؟

ادیب : اتفاق دیگری هم دارد می افتد اروپای جنوبی مثل یونان ، ایتالیا ، اسپانیا ، پرتقال و … از سال ۲۰۰۰ به این سو با استقراض از آلمان و فرانسه خوب زندگی کردند و بیشتر از ۲۰ درصد از وام ها را نمی توانند پس بدهند لذا اروپای جنوبی طی چهار سال آینده پول اروپای شمالی را می خورد.

 چه تاثیراتی دارد ؟

ادیب : دارایی آلمانی ها بدهی یونانی هاست وقتی یونان ندارد که بدهی اش را بپردازد دارایی آلمانی هیچ می شود ، این اتفاق می افتد و اروپا به دو قطب تقسیم می شود حاصل جمع ثروت اینها نزدیک صفر است.

خروج انگلیس از منطقه یورو چه تاثیری دارد؟

• انگلیس نمی خواهد وقتی شمال و جنوب اروپا به هم می ریزد جز بازی باشد

ادیب : انگلیس نمی خواهد وقتی شمال و جنوب اروپا به هم می ریزد جز بازی باشد، انگلیس با درایت رفتار می کند. انگلیس سعی می کند در این بازی به داشتن یک صندلی در کنار میز بازی قناعت کند.

 جمع بندی شما چیست؟

ادیب : پنجاه درصد شرکتهای تولیدی و خدماتی دنیا در مقیاس جهانی نابهره ورند و باید از دور خارج شوند جهان پنجاه درصد رقابتی تر می شود.

اروپا برای ۲۰ سال درگیر بحران طلبکار و بدهکار می شود

 اروپا چه می شود؟

 ادیب : نخست وزیر قبلی انگلیس گفت اروپا باید بهره ورتر اداره شود اروپا نابهره ور بود. با استقراض اداره می شد با باید استقراض را پس بدهد؛ که نمی تواند و یا با طلبکاران گلاویز شود. طلبکاران اروپای شمالی است. اروپا برای ۲۰ سال درگیر بحران طلبکار و بدهکار می شود.

• بحران بعدی جهان بحران کشورهای بدهکار است

ایران چه می شود؟

ادیب : بحران بعدی جهان بحران کشور های بدهکار است. بدهی خانواده ها ، شرکتها و دولت در سال ۱۹۸۰ میلادی معادل ۸۰ درصد تولید ناخالص غرب بود و حالا معادل ۲۴۰ درصد ، یک عمر است که غرب دارد با افزایش بدهی مشکل را به بعد منتقل می کند و در دوران بایدن این بدهی دیگر نمی تواند بشود ۳۰۰ درصد.

• برنده بحران بعدی ایران است

 این بحث به ایران چه ارتباطی دارد؟

ادیب : بدهی خارجی ایران ٢ میلیارد دلار است و بحران بعدی جهان بحران کشور های بدهکار است در این بحران ایران نقش تماشاچی را دارد ، برنده بحران بعدی ایران است.

 بدهی داخلی را لحاظ نمی کنید؟

ادیب : در ایران فقط ۱۰۰ هزار نفر بالای صد میلیون تومان بدهی دارند منهای این صد هزار نفر ، ایرانیان بدهی جدی ندارند. در ایران سه میلیون پرونده مالیاتی وجود دارد که فقط ۱۰۰  هزار نفر آنان بدهکارند ما یک بخش خصوصی بدون وام بانکی داریم این در دنیا بی نظیر است. این بخش خصوصی بدون وام می تواند به سرعت تقاضا را بالا ببرد که الان نمی برد ، دو میلیون و ۹۰۰ هزار نفری که بدهی ندارند با یک خیزش اقتصاد را وارد فاز رونق می کنند منتهی حالا زمان اش مناسب نیست زود است.

صد هزار بدهکار سیستم بانکی را آنالیز نمی کنید ؟

ادیب: ۲۰۰ شرکت چهل درصد از این بدهی را دارند و قادر به پرداخت بدهی نیستند. فقط اصل و فرع را تمدید می کنند. بانکها باید این ۲۰۰ شرکت را به‌جای طلب بردارند و یا اینکه بهره بدهی این ۲۰۰ شرکت را با بهره ٢ درصد از سال ٩٢ محاسبه کنند و بقیه بهره را ببخشند راه دیگری نیست به زبان صریح تر بهره وام از سال ٩٢ تا حالا مازاد بر دو درصد را ببخشند.

 تحریم را چگونه ارزیابی می کنید ؟

 ادیب : ماهانه ٣ میلیارد دلار صادرات غیر نفتی وجود دارد و ۹۰ درصد صادرات غیر نفتی صادرات مشتقات نفت و گاز است و متوسط قیمت نفت در ٨ ماه گذشته ۳۰ دلار بوده است. اگر قیمت نفت در سطح ماقبل کرونا بود صادرات ۶ میلیارد دلار در ماه بود یعنی صادرات ایران نسبت به قبل از تحریم فرقی نکرده است؛ فقط مساوی با کاهش قیمت نفت ارزش اش کاهش یافته است. افزایش قیمت دلار به سبب نصف شدن قیمت نفت است و نه تحریم ، نصف شدن صادرات هم به سبب نصف شدن قیمت نفت است نصف شدن عرضه دلار به اقتصاد ایران باعث افزایش قیمت دلار شد.

• تحریم بانکی فقط هزینه انتقال پول را بالا برده است

 تحریم بانکهای ایران را چگونه تفسیر می کنید ؟

 ادیب : این چه تحریم بانکی است که ایران امسال ٣۶ میلیارد دلار صادرات و ٣۶ میلیارد دلار واردات داریم ؟ من این را نمی فهمم من به عنوان یک بانکدار می گویم تحریم بانکی فقط هزینه انتقال پول را بالا برده است.

کشاورزی ایران را چگونه می بینید ؟

ادیب : بارندگی از متوسط ۵۰ ساله ۲۰ درصد بیشتر است. همه باید خیلی خوشحال باشند. این به رونق در روستا منجر می شود سال خوبی خدا را شکر در پیش داریم.

 بخش انرژی کشور را چگونه می بینید ؟

به عدد دقیق معادل چهار میلیون و چهل هزار بشکه در روز انرژی به محصول تبدیل می‌شود و به قیمت بازار جهانی یا صادر می‌شود و یا به قیمت بازار جهانی در داخل به فروش می رسد بخش انرژی ایران در اوج رونق است.

 بخش بازرگانی را چگونه می بینید؟ بخش بازرگانی ۸۰ درصد زیادی هستند و فروش هم ندارند ۲۰ درصد فعالان اقتصادی در بخش بازرگانی ۸۰ درصد فروش را انجام می دهند و ۸۰  درصد بقیه فقط ۲۰ درصد فروش را دارند بخش بازرگانی کشور یک تحول بنیادی را دارد پشت سر می گذارد. بخش بازرگانی بیش از ظرفیت اقتصاد رشد کرده حالا دارد خودش را تطبیق می دهد و تطبیق بسیار سختی است. بخش بازرگانی دارد مثل برف آب می شود و خیلی هم خوب است. فقط آمادگی روانی اش را ندارند ، جا خورده اند. مازاد بخش بازرگانی باید در بخش های دیگر جذب شوند، این اتفاق زمان می خواهد.

 برجام و بایدن را چگونه می بینید ؟

ادیب : خاطرات اوباما اخیرا منتشر شد قسمت مربوط به ایران باید تفسیر شود اوباما می نویسد: « طول سال اول، تعاملات با رهبران سه کشور ایران، روسیه و چین به من نشان داد که این کار چقدر می تواند دشوار باشد. از بین این سه مورد، ایران کمترین چالش را در برابر منافع بلند مدت امریکا ایجاد کرده اما جایزه “خصمانه ترین دشمن” را از آن خود کرده است.» رفتار بایدن بازنویسی خاطرات اوباماست، بایدن خاطرات اوباما را پاک نویس می کند.