کاستیک سودا؛ ماده‌ای خطرناک با ارزش صادراتی بالا
بنابر اعلام پتروکهکشان، کاستیک سودا پرک، ماده‌ای جامد و سفید رنگ و البته خطرناک است که به عنوان یک باز قوی، یکی از مواد شیمیایی صنعتی بسیار مهم به شمار می‌رود و در بسیاری از صنایع از آن استفاده می‌شود.
ماده شیمیایی کاستیک سودا (Caustic Soda) در صنایع شیمیایی، صنایع کاغذ سازی، صنایع شوینده و صنایع آلومینیوم کاربرد دارد.
به طور کلی باید اشاره کرد که حدود ۵۶ درصد از تولیدات سدیم هیدروکسید در صنایع شیمیایی، ۲۵ درصد آن در صنایع غذایی و ۱۹ درصد در سایر موارد استفاده می‌شود.
عمده‌ترین کاربرد سدیم هیدروکسید در نمکهای سدیمی و مواد شوینده به عنوان تنظیم کننده PH و سنتز مواد آلی است. از سدیم هیدروکسید (NaOH) در فرایند بایر برای تولید آلومینیوم نیز استفاده می‌شود.
در صنایع پتروشیمی، این ماده به عنوان ماده افزودنی در گل حفاری به منظور افزایش قلیایی در سیستم بنتونیت(Bentonite)، برای افزایش ویسکوزیته گل و برای خنثی کردن هر گاز اسیدی (مانند سولفید هیدروژن و دی اکسید کربن) استفاده می‌شود.
مصارف کاستیک سودا
صنایع غذایی:
در صنایع غذایی از کاستیک سودا برای شست‌وشوی میوه‌ها و سبزیجات، تولید شکلات و کاکائو، رنگ کارامل، نوشیدنی‌ها و بستنی استفاده می‌شود. این ماده همچنین به عنوان آنتی‌باکتریال در کنسروها مورد استفاده قرار می‌گیرد و در فرایند تولید زیتون برای تلخی‌زدایی کاربرد دارد.
صابون و شوینده:
یکی دیگر از مصارف مهم سود سوزآور در صنعت مواد شوینده است. در این صنایع از سدیم هیدروکسید برای صابون‌سازی، فرایندی که چربی، پی و روغن‌های گیاهی به صابون تبدیل می‌شود، استفاده می‌شود. همچنین این ماده برای تولید سورفکتانت‌های آنیونی که یک ماده ضروری و مهم در اغلب محصولات پاک‌کننده و شوینده می‌باشد، استفاده می‌گردد. در صنعت نیز این ماده را به آب اضافه می‌کنند و پس از گرم‌کردن، برای تمیزکاری تجهیزات و مخازن مورد استفاده قرار می‌دهند.
NaOH در منازل به عنوان یک نوع بازکننده چاه و تخلیه کننده مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تولید مواد سفیدکننده:
یکی دیگر از کاربردهای کاستیک سودا استفاده جهت تولید سفیدکننده‌هاست. سفیدکننده‌ها کاربردهای صنعتی و خانگی فراوانی مانند چربی‌بری و کنترل قارچ و کپک دارند.
تصفیه آب:
از این ماده برای بالا بردن pH آب نیز استفاده می‌شود، افزایش pH آب باعث می‌شود که میزان سرب، مس و فلزات سمی که می‌تواند در آب آشامیدنی حل شود، کاهش یابد.
کاغذ و خمیر کاغذ:
بیشترین استفاده و کاربرد کاستیک سودا یا سود پرک در سراسر جهان در صنایع کاغذسازی می‌باشد. از سود سوزآور در فرآیندهای خمیرسازی، سفیدکردن و جوهربری کاغذهای بازیافتی استفاده می‌گردد.
پارچه:
از سود سوزآور به‌منظور فرآوری کتان و رنگرزی الیاف مصنوعی مانند نایلون و پلی‌استر استفاده می‌شود.
محصولات نفتی:
از کاستیک سودا همچنین در فرآیند اکتشاف، تولید و فرآوری نفت و گاز طبیعی استفاده می‌شود.
تولید آلومینیوم:
یکی از کاربردهای مهم هیدروکسید سدیم یا کاستیک سودا در صنعت آلومینیوم‌سازی برای حل‌کردن سنگ معدن بوکسیت (ماده اولیه تولید آلومینیوم) است.
از بین‌بردن بافت‌ها:
از NaOH برای از بین بردن بافت‌های اجساد جانواران و گیاهان استفاده می‌شود به این صورت که با قراردادن لاشه حیوانات در یک محفظه مهر و موم شده و سپس اضافه‌کردن مخلوطی از NaOH و آب به آن، لاشه را تجزیه می‌کنند. معمولا برای از بین بردن جسد حیواناتی که در اطراف جاده‌ها می‌میرند از کاستیک سودا استفاده می‌شود.
مصارف و کاربردهای دیگر کاستیک سودا Caustic soda
سایر مصارف و کاربردهای سود پرک جامد یا سود کاستیک مایع عبارتند از تولید سولفید سدیم، صنعت نفت، صنعت شوینده‌ها، حذف اکسیدهای گوگرد از گازهای سوختی، صنایع بهداشتی، صنعت سرامیک‌سازی، صنعت الکل‌سازی، چرم، خودروسازی، کارخانه‌های پنبه جهت سفیدگری، کنترل پسآب و فاضلاب، چربی زدایی، رنگ رزی، تصفیه آب، خنثی سازی اسید در باطری سازی، به‌عنوان عامل سفیدکننده و پرزگیر در منسوجات.
ایمنی ماده شیمیایی کاستیک سودا Caustic soda
پوست و عضلات:
بلافاصله کلیه لباس‌های آلوده را از بدن خارج و محل آلودگی را با آب بشوئید تا حالت چربی آن مرتفع شود.
پوشش و لباس:
لباس‌های آستین دار غیر پشمی ترجیحاً کتانی، دستکش لاستیکی، کتانی یا چرمی، کلاه لبه دار، چکمه لاستیکی پاشته دار، پوشش محافظ صورت و گردن.
نگهداری و حمل ونقل:
به دور از رطوبت و دی‌اکسیدکرین و در ظروف دربسته نگهداری می‌شود.
در صورت ریزش قابل شستشو یا جمع‌آوری است.
تولید سود جامد پرک در ایران
سود جامد پرک تولیدی در صنایع داخلی ایران از کیفیت مناسبی برخوردار است. برهمین اساس تولیدکنندگان و بازرگانان ایرانی توانسته‌اند سهم درخور توجهی از بازار کاستیک سودا در منطقه خاورمیانه را به خود اختصاص دهند. در حال حاضر کشورهایی چون عراق، ترکیه، پاکستان، بنگلادش و کشورهای آسیای میانه از مهمترین اهداف صادراتی ایران هستند. هندوستان نیز از واردکنندگان مطرح کاستیک سودا در جهان است که پیشتر بخش قابل توجهی از صادرات کاستیک سودا در کشورمان به مقصد این کشور صورت می‌گرفته است. البته در سالهای اخیر به‌دلیل اتخاذ استاندارد BIS از سوی هند و عدم پیروی تولیدات ایران از این استاندارد، صادرات کاستیک سودای ایران به هند متوقف شده است.
کشورهایی همچون کنیا، سودان، تانزانیا و عمده کشورهای تولیدکننده پوشاک نیز از دیگر بازارهای هدف صادراتی این کالا هستند.
از جمله، تولیدکنندگان و صادرکنندگان عمده کاستیک سودا مایع Lye و جامد Flakes ، می‌توان به پتروشیمی بندر امام خمینی؛ شرکت پتروگوهر، شرکت کلران، شرکت نیروکلر، شرکت پتروکهکشان تجارت آسیا (سهامی خاص) با برند (Infinity Galaxy) و شرکت کلروپارس اشاره کرد.
