مسئولیت پذیری سازمانی و اهمیت آن در توسعه

رشد و توسعه هر جامعه و کشوری به عملکرد کارآمد و مطلوب سازمان‏ها و نهادها و به تبع آن عملکرد کارآمد و مطلوب افراد شاغل در این نهادها و سازمان‏ها وابسته است. در جامعه امروزی، برخی از کارکنان به خاطر رعایت نکردن مسئولیت خود می توانند تأثیرات نامطلوبی بر سازمان های خود داشته باشند. مطالعات نشان می‏دهند افرادی که در سازمان‏ها نتوانند با فرآیندهای درون سازمانی، انطباق پیدا کنند و یا به تعبیری جامعه‏پذیری سازمانی در آنها به صورت صحیح انجام نگرفته باشد، احساس وفاداری آنها به سازمان متبوعشان بسیار کم است و افراد چنانکه باید و شاید کارشان را دوست نداشته و اعتقادی به اهداف و ارزش‏های سازمان نخواهند داشت. در نتیجه شاهد پایین‏ آمدن کارآیی و در نهایت عدم کار آفرینی آنها در سازمان خواهیم بود.
مسئولیت پذیری اجتماعی کارکنان یک سازمان تأثیر مستقیم زیادی در موفقیت های آن سازمان دارد. می‏توان گفت مسئولیت اجتماعی عبارت است از مجموعه ارزش‏ها، باورها و دانش‏های مشترک انسانی و محیطی در میان کارکنان در انجام فعالیت‏های معطوف به تولید و یا ایجاد ارزش افزوده. امروزه موضوع مسئولیت اجتماعی پدیده‏ای فراگیر و حتی به دغدغه اصلی سازمان‏ها تبدیل شده است. برای نمونه اگر امروز مردم نسبت به رعایت دستورالعملها کوتاهی داشته باشند و مسئولیتی که در قبال خود و جامعه دارند انجام ندهد، هیچ گاه نمی توان به آنچه مطلوب است دست پیدا کنیم. ازینرو اهمیت مسئولیت‏پذیری کارکنان یک سازمان در پیشبرد اهداف آن سازمان را می توان در چند بخش مورد توجه قرار داد: نخست اینکه شناخت مسئولیت‏پذیری اجتماعی کارکنان می‏تواند فرصت‏های یک سازمان را برای پیشرفت، توسعه دهد. دوم، مسئولیت‏پذیری افراد را به کارکنان فعال تبدیل نموده، مسئولیت‏پذیری مؤثر، رضایت شغلی و بهره‏وری را افزایش می‏دهد. سوم، طرح‏های مسئولیت‏پذیری مؤثر به استمرار توسعه سازمان انجامیده، فرصت‏های مناسب را برای افزایش رقابت فراهم می‏آورد. چهارم: مسئولیت اجتماعی کارکنان عاملی مهم در به کارگیری انگیزه‏ها و توجه و حفظ کیفیت خاص کارکنان است. پنجم، با توجه به شرایط خاص کشور و مشکلات اقتصادی و اجتماعی متعدد آن، ترغیب کارکنان به مسئولیت اجتماعی می‏تواند نقش مهمی در رفع مشکلات کشور داشته باشد. بدون شک، چنانچه افراد در گروه‏ و سازمان‏ها و مؤسسات مختلف جامعه خود را نسبت به رویدادها، اتفاقات و بحران‏های مختلف مسئول بدانند، هریک در حدود مسئولیت و حیطه کاری خویش در حل بحران‏های فوق تلاش خواهند کرد.
امروزه کاملاً واضح است که سازمان هایی قدرت ماندگاری در جامعه را دارند که به محیط اطراف توجه کنند و بین منافع سازمان و جامعه تعادل ایجاد نمایند. مشتریان، عرضه کنندگان، سهامداران، کارکنان، اتحادیهها، دولت و به طور کلی جامعه از گروههای ذی‏نفع و مدنظر سازمانها هستند. بنابراین، لازمه بقای سازمانها، پذیرش مسئولیت اجتماعی نسبت به این گروههای ذی‏نفع و رضایت آنهاست. مسئولیت اجتماعی سازمانی، مسئولیت مدیر آیندهنگر است و مدیران عصر حاضر دیگر نباید خود را صرفاً مشغول وظایف سنتی برنامه ریزی، سازماندهی، رهبری، هماهنگی و نظارت کنند، بلکه باید ابعاد اجتماعی و عمومی حرفه خود را شناخته، از آثار سازمان خود بر محیط اجتماعی و فرهنگی آگاه باشند، چرا که کاملاً آشکار است که هر تصمیم یک مدیر، میتواند طی یک روند سلسلهوار در سرنوشت دیگر نهادهای جامعه تأثیر داشته باشد. امروزه نیاز است که مدیران ما از جزء نگری نسبت به اهداف سازمانی خود دست بردارند و اهداف جامعه را به عنوان راهنمای خود در تلاشهایشان فرا راه قرار دهند. برای برنامهریزی و تحقق بخشیدن به اصول اساسی مسئولیت اجتماعی سازمانی و کسب جایگاه لازم در ابعاد مختلف، نیازمند تفکری هستیم که ما را به حرکتی وادارد و هر سازمانی در عین پایبند بودن به اهداف و سیستم ارزش خویش باید شرایط اقتصادی محیط اطراف، ارزشهای اجتماعی و فرهنگی و حفظ محیط زیست اهمیت دهد و مطمئن شود که سیاستهایش به آنها لطمه نزده یا انعکاس منفی نخواهد داشت. از طرف دیگر، هر سازمانی باید در نظر داشته باشد که عملکرد خوب آن براطراف میتواند تأثیر مثبتی بگذارد و متقابلا یک شناخت و تصور باارزش از وی به دست دهد. مسئولیت اجتماعی باید داوطلبانه باشد و باید به عنوان برنامهای برای توسعه و رشد پایدار در تمامی زمینه ها بوده و نیز ابزاری برای مبارزه با فساد در جامعه در نظر گرفته شود.
از سوی دیگر تقویت مسئولیت های اجتماعی کارکنان یک سازمان از اهمیت بالایی برخوردار است. از مهمترین راهکارهای تقویت مسئولیتهای اجتماعی کارکنان می توان به موارد زیر اشاره کرد: اطلاع رسانی و انتشار آموزش مسئولیت اجتماعی سازمانی، ایجاد تصویری روشن و شفاف از مفهوم مسئولیت اجتماعی سازمانی؛ نهادینه شدن امر مسئولیت اجتماعی سازمانی در سازمانها به علت شرایط ویژه و جلب اعتماد عمومی به سرمایهگذاری داخلی و خارجی؛ افزایش شناخت شرکتها از تأثیرات فعلی و آینده محصولات ،خدمات، تسهیلات و عملیات خود بر جامعه؛ آشنایی با فعالیتها و اقداماتی که سبب افزایش مشارکت اجتماعی شرکتها میشود؛ جلب مشارکت و انگیزهمند نمودن شرکتها در توسعه و گسترش مفاهیم زیربنایی مسئولیتهای اجتماعی؛توانمندسازی شرکتها در زمینه پیش بینی نگرانی مردم و جامعه و ارزیابی تأثیرات بالقوه آنها بر جامعه؛ بهبود توان شناسایی و ارزیابی شرکتها از تأثیرات اهداف کلیدی، استراتژیها، اقدامات و روشهای اجرایی.
از مهمترین اصولی که باید در مسئله مسئولیت اجتماعی مورد توجه قرار داد، این نکته است که این مسئولیت باید داوطلبانه باشد و هریک از سازمانها در جهت دهی آن کوشا بوده و مدیران آن را به عهده بگیرند. برای موفقیت این برنامه باید طرح مذکور از درون سازمانها شکل گرفته و به بیرون ارائه شود. همه سازمانها باید بر اساس تواناییها و شرایط ویژه خود اقدام به برنامهریزی در زمینه مسئولیت اجتماعی نمایند. مسئولیتپذیری باید به عنوان ابزاری قوی در جهت توانمند کردن و رقابتی کردن سازمانها مد نظر قرار گرفته و از این طریق رابطه برنده – برنده بین کارکنان و جامعه و دیگر ذی نفعان برقرار گردد. نکتۀ بعدی که باید مورد توجه قرار گیرد، این است که مسئولیت اجتماعی باید به عنوان برنامهای برای توسعه و رشد پایدار در زمینه اقتصادی و محیط زیست ،امنیت و مردم سالاری و نیز ابزاری برای مبارزه با فساد در اشکال مختلف آن در جامعه درنظر گرفته شود.
از این رو نهادینه کردن مسئولیت پذیری در سازمان ها یکی از وظایف اصلی و دشوار مدیران آنهاست که باید پیوسته مورد توجه قرار گیرد. در مجموعه معظم صنایع بهشهر نیز یکی از مهمترین موضوعاتی که مدنظر قرار داشته و پی گیری می شود، تقویت و نهادینه کردن مسئولیت پذیری میان پرسنل شریف این مجموعه است و تمام مدیران باید در این مسیر حرکت نمایند. از این رو پیشنهاد می کنم جایزه ای به صورت سالانه تحت عنوان «جایزۀ مسئولیت پذیری» در زیرمجموعه های صنایع بهشهر تعریف و هر ساله طی مراسمی افراد و یا واحدهای کوچک این زیرمجموعه ها که شاخص های مسئولیت پذیری در آنها بالاست، مورد تشویق قرار گیرند.